Književnost

od **Femme** Uto Jan 18, 2011 8:35 pm

KNjIŽEVNOST

Književnost, termin nastao od reči knjiga, predstavlja prevod strane reči literatura i njen je najbliži sinonim. Termin literatura potiče iz latinskog jezika od reči littera – slovo, nastao prevođenjem grčke reči sa istim značenjem γραμματικη (τεχνη) od γραμμα – slovo.

Termin književnost upotrebljen u užem značenju označava umetničku književnost (beletristika, lepa književnost). Upotrebljen u širem značenju, termin književnost odnosi se i na dela nastala u procesu proučavanja književnosti, odnosno obuhvata i tekstove koji pripadaju književnoj kritici, književnoj istoriji i teoriji književnosti, koje zajedno sa metodologijom proučavanja književnosti konstituišu nauku o književnosti.

Termin književnost upotrebljava se da označi jezičku umetnost, estetički vid jezičke tvorevine. Književna estetika pokušava da pruži merilo za razlikovanje umetničke reči od ostalih pojavnih oblika jezika.

Brojne su podele književnosti i kriterijumi na kojima se te podele zasnivaju: pripadnost određenoj epohi, periodu, pravcu, etničkoj zajednici, kulturno-geografskom području; kriterijum za podelu može biti i publika, kome je delo namenjeno; da li je autor poznat ili ne.

Polazeći od prirode samog dela, književnost se deli na književne rodove i vrste.

Široko je usvojena podela književnosti na tri roda:

lirski,
epski i
dramski.

Književnost se može deliti i na:

poeziju,
prozu i
dramu.

Književnost se najpre stvarala i prenosila usmenim putem. Ta vrsta književnosti naziva se usmenom ili narodnom književnošću. Od samih svojih početaka književnost je u vezi sa mitom i religijom. Stvarajući mitove, čovek je pokušavao da objasni svet koji ga je okruživao. Sa razvojem kritičke svesti čovek postepeno prestaje da veruje u mitove i mitske priče. Tog trenutka mit postaje književnost.

Književnost se može podeliti na duže istorijskoknjiževne vremenske odseke, epohe:

Drama je žanr u književnosti, koji je nastao u četvrtom veku pre nove ere, za vreme antičke Grčke i koji se i danas razvija. Drama je književno delo, koje uglavnom služi javnom izvođenju u pozorištu. Tokom 18. i 19. veka, opera je nastala kao kombinacija drame, poezije, i muzike. Osnovne podvrste drame su: tragedija, komedija i drama u užem smislu, koje se prvo pojavljuju nekoliko vekova pre naše ere. Starogrčka drama je prema legendama nastala za vreme verskog festivala, kada se jedan pevač odvojio od zbora i počeo pevati sam. Grčka tragedija se u glavnom bavila poznatim istorijskim i mitološkim temama. Tragedije su, slično kao i danas, radovi ozbiljnijeg i težeg karaktera i tiču su se uglavnom ljudskih tragičnih sudbina. Za razliku od njih, komedije su većinom vedrijeg karaktera i gotovo uvek imaju sretan završetak. Grčki festivali drame bili su tamkičarskog tipa, a pisci su se za takmičenje pijavljivali sa tertalogijama: tri tragedije i jednom komedijom. Najpoznatiji antički dramski pisci su Eshil, Sofokle i Euripid, kao i komediograf Aristofan. Drama se naziva najkomplikovanijim proznim rodom, jer se nalazi između književnosti i pozorišta.

Epika

Za razliku od lirike, epika pripoveda i opisuje. Pripoveda o podvizima i doživljajima, opisuje događaje, ljude i predele. Epska dela imaju bogatu i složenu fabulu: slede životne puteve junaka koji su često zamršeni i puni uspona i padova. Epiku čine dela u stihovima i prozi: ep (spev), poema, roman, pripovetka, novela, crtica, aforizam i ostale prozne vrste.

Lirika

Lirika obuhvata kraća književna dela u stihovima u kojima njihovi autori - pesnici, iznose (opisuju, izražavaju) svoja osećanja, viđenja i shvatanja života i sveta. Svoja osećanja, misli i razmišljanja lirski pesnici iskazuju neposreno. Lirika se deli na sledeće lirske vrste pesama: elegije, opisne pesme, ljubavne pesme, socijalne pesme, rodoljubive pesme, misaone pesme, satirične pesme, humorističke pesme.

KNjIŽEVNI ŽANROVI

Autobiografija
Bajka
Biografija
Dječja književnost
Dnevnik
Kriminalistički
Ljubavni
Misterija
Porodicna saga
Istorijski
Saga
Satira
Spekulativna fikcija
Fantastika (fantasy)
Horror
Naucna fantastika
Triler
Western

KNjIŽEVNE VRSTE

Roman
Novela
Kratka priča
Crtica
Komedija
Tragedija
Drama
Dnevnik
Epska pjesma (ep)
Esej
_____________